“Düşündüklerimiz ve inandıklarımız önemli değildir. Asıl önemli olanlar yaptıklarımızdır.” (John Ruskin)

Elektronik Fatura (e- Fatura)…

e-Devlet.. e-Posta.. e-Beyanname.. Derken, e-Fatura ve e-Defter de ticari hayatımızın bir parçası haline geldi. Teknolojinin gelişmesiyle elektronik kayıt sistemi hayatımızı öyle etkiledi ki artık hayatımız e-Hayat(!) oldu. e-Fatura, 397 sıra no.lu VUK tebliği ile ticari vesikalar arasına dahil ediliyor… Esasında e-fatura yeni bir belge türü olmayıp, kâğıt fatura ile aynı hukuki niteliklere sahip. e-Fatura vergi literatürümüze 05.03.2010 tarihinde girmesine rağmen (telefon hizmeti veren kurumların dışında) uygulamaya 01.09.2013 tarihinde başlandı. (Gelir İdaresi Başkanlığına başvuru tarihi olarak 01.09.2013 belirlendi.) e- Fatura kullanmak zorunda olanlar?..

• Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olan mükellefler…
• Madeni yağ lisansına sahip olanlar mükelleflerden 2011 takvim yılında mal alan (malın cinsi önemli değil, madeni yağ şartı, miktar ve tutar kıstası yok!) ve 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari 25 Milyon TL brüt satış hâsılatına (ciro) sahip olanlar…
• Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (III) sayılı listedeki malları (sigara, alkollü içecek veya kolalı gazoz) imal, inşa veya ithal edenler…
• Sigara, alkollü içecek veya kolalı gazoz imal, inşa veya ithal eden mükelleflerden 2011 takvim yılında mal alan (malın cinsi önemli değil, sigara v.s şartı, miktar ve tutar kıstası yok!) ve 31.12.2011 tarihi itibariyle asgari 10 Milyon TL brüt satış hâsılatına (ciro) sahip olanlar…

Elektronik fatura almak ve göndermek ve elektronik defter tutmak zorundadırlar.   Elektronik fatura uygulamasından yararlanan mükelleflerden mal veya hizmet alan ve belirlenen hadlerin altında kalan mükelleflerin de istemeleri halinde elektronik defter ve elektronik fatura uygulamalarından yararlanabilmelerine de imkân tanınmıştır. Mal alış ve satış ciro kıstasları birlikte nazara alınacaktır. Mesela…

• 2011 yılı satış hâsılatı 25 milyon’u aşmış olduğu halde madeni yağ lisansına sahip firmalardan 2011 yılında hiç mal alınmamış…
• Veya 2011 yılında madeni yağ lisansına sahip firmalardan mal alınmış olsa bile 2011 yılı satış hâsılatı 25 milyon’u aşmamış ise…
• 2011 yılı satış hâsılatı 10 milyon’u aşmış olduğu halde sigara, alkollü içecek veya kolalı gazoz v.s imal, inşa veya ithal eden firmalardan 2011 yılında hiç mal alınmamış…
• Veya 2011 yılında sigara, alkollü içecek veya kolalı gazoz v.s imal, inşa veya ithal eden firmalardan mal alınmış olsa bile 2011 yılı satış hâsılatı 10 milyon’u aşmamış ise…

e-Fatura ve e-Defter kullanma zorunluluğu bulunmamaktadır. Mükellefler brüt satış hâsılatlarının hesaplanmasında, sadece madeni yağ, sigara, alkollü içecek veya kolalı gazoz satışları değil, gelir tablosunda yer alan bütün satışları gösteren brüt satış hâsılatına göre zorunluluk kapsamına alınacaktır. e-Fatura uygulamasına kayıtlı mükellefler, uygulamaya kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için genel hükümler çerçevesinde kâğıt fatura düzenlemeye yine devam edecekler. Elektronik fatura uygulamasından yararlanan mükelleflerin birbirlerine yapmış oldukları mal teslimi veya hizmet ifaları için elektronik fatura düzenlemeleri zorunludur. Kendi aralarında kâğıt ortamında fatura düzenleyemezler. Kendi aralarında kâğıt ortamında düzenlenecek fatura hiç düzenlenmemiş hükmündedir.   Aynı şekilde e-Defter tutma zorunluluğu getirilen mükellefler de kâğıt ortamında defter tutamazlar. Bu mükelleflerin kâğıt ortamında tutacakları defter de hiç tutulmamış hükmündedir. Elektronik fatura kullanma ve elektronik defter tutma uygulamasındaki gayenin “tek format ve standarda göre satıcı ve alıcı arasında güvenli, zaman ve maliyet tasarrufu sağlayan bir sistem oluşturmak, mükelleflerin vergi kanunlarına uyumlarının artırılması ile kayıt dışı ekonomiyi önlemek” olduğu ifade ediliyor. e-Fatura kullananlar ne zaman e-Defter’e geçecekler?

• 2014 Aralık ayından önce başvuranlar en geç 2014 Aralık ayında…
•  2014 Aralık ayı içerisinde başvuranlar ise 01.01.2015 tarihinden itibaren e-Defter uygulamasına başlayacaklardır. (Elektronik defter yazılımlarını kendi geliştiren mükelleflerin 01.09.2014 tarihi itibariyle elektronik defter test süreçlerini başarı ile tamamlamış olmaları gerekmektedir.)

e-Faturada Gelir İdaresi Başkanlığının rolü… e-Fatura uygulamasını Gelir İdaresi Başkanlığı takip ediyor… GİB için bir sıkıntı yok!..  Yeni bir sistem getiriyor, sistemin usul ve esaslarını belirten tebliğini yayınlıyor ve “bu Tebliğde yer alan usul ve esaslara aykırı biçimde e-Fatura düzenleyen mükellefler hakkında, isledikleri fiile göre Vergi Usul Kanununda öngörülen cezalar uygulanır” hükmünü de ihmal etmiyor… Tebliğde eksiklik olursa, değiştiririm, düzeltirim diyor! Nitekim 397 sayılı tebliğ 05.03.2010 tarihinde yayınlandığı halde bugüne kadar 4 defa (416, 421, 424 ve 433 sayılı tebliğlerle) değişikliğe gidilmiş… Peki, mükellef ne yapacak? Nasıl hareket edecek? Sistem yeni, uygulama yeni… Bilinmeyenler çok… Mükellefin sorumluluğu ağır… Gelir İdaresi Başkanlığı, geçiş dönemindeki güçlüklerden olsa gerek, Mart/2010’da hukuki alt yapısı düzenlenen sistemin uygulamasına 2014’de geçiliyor… e-Faturaya geçişle alakalı baz alınan 2011 yılı ciro hadleri henüz değiştirilmedi. Demek ki yumuşak bir geçiş düşünülüyor. Geçiş sürecinde mükellefler mağdur edilmemeli… Sistemin yeni ve karmaşık olması, bilgilendirmelerin yetersizliği uygulamada bazı usulsüzlüklerin yaşanmasına ve usulsüzlük cezalarının kesilmesine sebebiyet vermiş olabilir. Mükelleflerin en fazla mağduriyeti; ciro hadlerini aşanların bilgi yetersizliği veya ihmalkârlıktan zamanında sisteme geçiş yapamamakla yaşanacaktır.

• Sistem oturuncaya kadar VUK’na kesilecek cezalar tehir edilmeli…
• Kesilmiş cezalar Mecliste görüşülecek torba kanun kapsamında af edilmeli…
• İlk defa e-Faturaya geçecek (belirlenen ciro hadlerini aşan) mükelleflerin hem kendileri hem de muhasebecileri vergi dairelerince önceden yazılı ikaz edilmeli…

GİB bu mevzuda yeni hukuki düzenlemeler yapmalıdır. Vergi dairelerinin bu mükelleflerle alakalı Ticaret ve Sanayi Odaları ve SMMM Odalarıyla yapacakları müşterek çalışmalar mağduriyetlerin azalmasına katkı sağlayacaktır. Ticaret ve Sanayi Odaları Odalar Birliğinin, SMMM Odaları TÜRMOB’un dikkatini bu mevzuya çekmeli… TOB ve TÜRMOB kesilen cezaların affı ve cezaların tehiri hususunda tabanın görüşlerini Maliye Bakanlığı yetkilileriyle paylaşmalıdır. e-Fatura uygulamasında yararlanma yöntemleri… Elektronik fatura uygulamasında bugün 3 yöntem kullanılmaktadır. 1-     Entegrasyon Yöntemi: e-Fatura sistemine geçmiş olan firmaların kendilerine ait bilgi işlem sistemini (altyapıları müsaitse ki 7/24 kesintisiz bağlantı olması gerekiyor) GİB sistemine entegre ederek mükelleflerin kullanabilmeleri bir sistem. 2-     e-Fatura Portal Yöntemi: .e-Fatura uygulamasını entegrasyon yolu ile kullanma konusunda yeterli alt yapıya sahip olmayan kullanıcıların uygulamadan yararlanabilmelerini sağlamak amacıyla geliştirilen ve GİB tarafından "www.efatura.gov.tr" internet adresinden ücretsiz olarak sunulan bir e-fatura uygulaması hizmetidir.  3-      Özel Entegrasyon Yöntemi: Faturalama ihtiyaçları farklılık gösteren veya çok sayıda fatura düzenleyen, kendilerine ait bilgi işlem alt yapısı yetersiz olan mükelleflerin hizmetine sunulan,  Gelir İdaresi Başkanlığı izniyle faaliyet gösteren, teknik yeterliliğe sahip bir özel entegratörün bilgi işlem sistemi vasıtasıyla “e-Fatura gönderme ve/veya alma ve saklama Hizmeti” verdiği bir sistem. Tercih-e şayan Yöntem… Elektronik fatura uygulamasında faturanın kesilmesinden ziyade bu faturaların alıcıya ulaşma süreci ve (10 yıl) saklanması önem arz ediyor. Entegrasyon yönteminin riski; çoğu mükelleflerin bilgi işlem sistemlerinin altyapılarının müsait olmaması, yedekleme sisteminin yetersizliğidir. e-Fatura Portal Yönteminin en büyük dezavantajı; GİB’in ücretsiz hizmet sunmasına karşı, yedekleme hizmeti sunmamasıdır. Bugün uygulamada en güvenilir ve sağlıklı usul; özel entegrasyon firmalarının hizmetlerinden istifade etmektir. Elektronik bilgi ve kayıtlarını yedekleme sıkıntısı çeken firmaların açısından (acaba kendinden emin firma var mıdır?!) özel entegrasyon firmalarıyla çalışmalarını sistemin olmazsa olmazı olarak görüyoruz. Bilgisayar gibi elektronik aletlerde veya otomobillerde markadan ziyade servis hizmetleri ne kadar ehemmiyetli ise, özel entegrasyon firmalarının seçiminde de alınacak servis hizmetlerinin ehemmiyeti göz ardı edilmemelidir.   Vesselam… 09.06.2014  Not: Bu yazı, Giresun Ticaret Odası yayın organı BAKIŞ gazetesi (Mayıs-Haziran 2014 sayısı) için kaleme alınmıştır. www.giresuntso.org.tr